E tusa ai ma se suʻesuʻega na faʻasalalau i le Aso Lua (30 Novema), o le tau o vailaʻau e mafai ona sili atu nai lo le tamaoaiga.
By WESTER VAN GAAL BRUSSELS, 30. NOV, 07:08
le Ofisa mo le Iloiloga o Aafiaga Faaleagafesootai mo Faamatalaga Tagatanuu (BASIC), o se faʻalapotopotoga faʻavae i Pale, na maua e le au gaosi vailaʻau faʻatau le EU € 2.3bn i fesoasoani.
I le taimi lava e tasi, e tusa ma le € 900m tupe maua a le vaega, ma o le suʻesuʻega e finau e le o se auala lelei lea e faʻaalu ai tupe faʻatoaga.
"O le tolu faʻatoʻaga faʻatoʻaga e oʻo atu i le 2030 o le a tau € 1.85bn i le tausaga - itiiti ifo nai lo tupe faʻaalu tausaga faʻaalu i vailaau faʻasaina," o se vaega o tagata suʻesuʻe e fesoʻotaʻi ma BASIC tusia.
O loʻo taʻua foi e le suʻesuʻega isi tau i sosaiete o loʻo faʻaaogaina e faʻamanuiaina ai le gaosiga o vailaau faʻasaina, e aofia ai le fa tele - BASF, Bayer, ChemChina, Corteva - e fai ma sui o le 60 pasene o faʻatauga i le lalolagi atoa.
Mo se faʻataʻitaʻiga, e tuʻuina atu e le EU le € 57.8bn i fesoasoani faʻaletausaga e faʻatumauina faiga faʻatoʻaga faʻalagolago i vailaau faʻasaina - pe tusa ma le afa o le aofaʻi o le paketi a le EU.
O se vaega o lenei tupe e iu i taga a ia kamupani.
O masini, fugala'au, vaila'au fa'ato'aga ma ituaiga hybrid/GMO e iai fo'i a'afiaga lelei. Ua siitia le gaosiga o faatoaga i le lalolagi i le 350 pasene i le 20 tausaga talu ai.
Na fesoasoani lea i le pisinisi o vailaau e tineia ai manu faalafua e oʻo atu i le tausaga faʻaletausaga o le € 53bn i le 2020 - ma o le EU o se tasi o maketi sili ona tele faʻatau, ma € 12bn i le faʻatau atu i faifaatoaga i le 2019.
Ae ui i lea, o le suʻesuʻega o loʻo taʻua ai o aʻafiaga leaga i le siʻosiʻomaga, meaola eseese, ma le soifua maloloina o tagata e ono sili atu nai lo nei tupe maua.
O lo'o fa'asino i su'esu'ega muamua a le French National Institute for Agricultural Research (INRA) lea na fa'atatauina le tau o le soifua maloloina o vaila'au fa'atosina i le Iunaite Setete e tusa ma le €1.3bn i le €13bn i tausaga ta'itasi.
Ma su'esu'ega e fa'amaonia ai masalosaloga e fa'atupuina le kanesa, ma'i Parkinson po'o isi fa'ama'i e fa'aauau pea ona fa'atuputeleina.
I le 2015, o le World Health Organization's International Agency for Research on Cancer (IARC) na faʻaiʻuina foi o loʻo iai "faʻamaoniga malosi" faʻaalia i le glyphosate e mafai ona afaina ai DNA.
O lo'o totogi e le alamanuia vailaau fa'atosina a le EU lobbyists se € 10m i le tausaga, ae o lana fe'au e mana'omia vaila'au e fa'aleleia atili ai le gaosiga o lo'o amata ona tosina mai ai faitioga.
Ae faimai foi suʻesuʻega natura,o lo'o fa'aitiitia le fa'atupuina o fuala'au fa'ato'aga i le tele o vaega o le kelope o lo'o fa'aaogaina vaila'au.
E ui lava e leai se fa'amaoniga mautinoa e feso'ota'i ai fua maualalo ma vaila'au, o lo'o i ai fa'ailoga o le tete'e atu i vaila'au e fa'aitiitia ai le aoga.
Ua folafola e le Peresetene Farani, Emmanuel Macron, e faʻaaoga lana au peresitene o le EU i le 2022 e galue ai mo le faʻavaveina o le faʻaaogaina o vailaau faʻasaina.
I lana taʻiala iloga faʻatoʻaga-i-vai, ua faʻatulagaina e le Iuni a Europa se faʻamoemoe o le faʻaititia o le 50-pasene i le faʻaaogaina o vailaau faʻasaina i le 2030.
Ae ui i lea, ua sauni foi e toe faafou le faatagaga o le weedkiller glyphosate i le tausaga a sau, EUobserver lipotia.
O loʻo fautua malosi le lipoti e uiga i le faʻafouina o se laasaga taua mo le EU e ausia ana lava sini faʻaauau.
- Talu ai o oloa i totonu o le EU e tatau ona feoai saoloto i luga o tuaoi o le atunuʻu, o meaʻai ua togafitia e faʻapea ona salalau solo. O le mafuaaga lena e ono maua ai e tagata faatau fualaau faisua ma fualaau aina suamalie e togafitia i le chlorpyrifos i totonu o latou faleoloa e tusa lava pe leʻi faatagaina ia togafitiga i totonu o le atunuu.
- O le pan-European alert system ua faʻatulagaina mo pulega a le atunuʻu e logoina isi pulega i mea na maua i meaʻai mataʻutia. O nei fa'aaliga e masani ona o'o mai pe a uma ona fa'atau atu oloa masalomia - ma fa'aumatia.
- E valu setete sui ua faʻasaina, pe leʻi faʻatagaina le faʻaaogaina o oloa chlorpyrifos: Tenimaka, Finelani, Siamani, Aialani, Latvia, Lithuania, Slovenia ma Suetena.
- Na faʻasaina e le Malo Tele le faʻaaogaina o chlorpyrifos, faʻatasi ai ma le tasi tuusaunoaga, i le 2016. Chlorpyrios e le faʻatagaina i Norway, poʻo Iceland. Na filifili le malo Suiselani e aveese faʻatagaga mo 12 chlorpyrifos ma chlorpyrifos-methyl oloa 12 Iuni, e tusa ai ma le nusipepa Tagblatt.