Naʻo le taʻuina mai o le pateta Amerika i Matu ua faʻamanuiaina mai taumafaiga a Nora Olsen o le a le taua.
Ile lua sefulu tausaga talu ai, ole Iunivesite o Idaho (UI) polofesa ma Faʻateleina tomai na taʻitaʻia pe saofagā i le tele o poloketi suʻesuʻega na faʻaleleia atili ai le faʻatupulaia ma le teuina o gaioiga, e le gata i Amerika i Matu, ae i le lalolagi atoa. Olsen o se tasi o alamanuia taʻitaʻi i le aapa atu o fou malamalamaaga malamalama, ae o lana uunaiʻi e faʻaauai le alamanuia e sili atu tala atu na o le faʻasoaina o ana lava sailiga. E faʻatupe atu foi e ia i le tele o faʻalapotopotoga o loʻo avea ai o ia ma vaega, e aofia ai le Potato Association of America ma le World Potato Congress, ma isi.
Mo lona faʻaauau pea i le pisinisi pateta, o Nora Olsen o le 2021 manumalo i le Spudwoman o le Tausaga faʻailoga lagolagoina e Lockwood Potato Equipment. "O ia o le masiofo o pateta, aemaise lava fesoʻotaʻi ma teuina," fai mai Silvia Rondon, Oregon State Iunivesite polofesa ma Extension entomologist tagata tomai faapitoa. “Sa ou maua le avanoa e malaga ai i fafo ma ua ou maofa i le aafiaga o lana galuega i isi atunuu.
“O ia o se faʻataʻitaʻiga.”
O le polofesa o le University of Idaho ma o le Extension special Mike Thornton, o le sa galulue ma Olsen i le tele o poloketi, fai mai o lona mafaufau database o tagata i le suesuega nuu ma le mafai ona taʻitaʻia e le mafaatusalia. “O ia o se tufuga maoaʻe fausiaina. Na ia faʻaaluina le tele o taimi e faʻamasani ai i tagata uma i le alamanuia, malamalama ia latou taleni ma agavaʻa, ona saili ai lea o auala e tuʻu ai i latou i tulaga e mafai ai ona latou manuia, "o le tala lea a Thornton. "Ou te taʻua o le fesoʻotaʻiga ma se mafuaaga, ma na te faia sili atu nai lo se isi lava tagata ua ou feiloai."
"O lena agavaʻa, ma le mea moni o loʻo ia popole tele e uiga i le pateta pisinisi ma tagata o loʻo galulue ai, ua avea moni ai o ia ma-o punaoa e liliu atu i ai tagata pe a i ai se latou faʻafitauli e tatau ona foia. E le naʻo loʻu talanoa i se tulaga i le lotoifale poʻo se itulagi, o ia e iai lona ituaiga igoa taʻuleleia i le atunuʻu ma faʻavaomalo e pei ona molimauina i ana saofaga i le tele o suʻesuʻega a le atunuʻu ma galuega faʻaopoopo ma tautua i le fono faatonu o le World Potato Congress. ”
Mulimuli i le saienisi
O Olsen e leʻi ola aʻe i se faʻatoʻaga, peitaʻi e leʻi mamao lava ma faʻatoʻaga, e moni uma - na ola aʻe i Sasaʻe o Washington - faʻapea foʻi ma faʻatusa; na ola aʻe lona tina i se faatoaga. "Na oʻo lava i loʻu aiga e leʻi fai faʻatoʻaga, ae ou te leʻi mamao ese lava mai lena mea," o lana tala lea. “Sa masani ona faavae loʻu saienisi ma na ou iloa ou te manaʻo e suesue i le saienisi. Na ona ou manaʻomia se tusi talosaga. Sa ou manaʻo e avea ma saofaga tuʻusaʻo. Sa ou manao ou te i ai i luma laina, feagai ma tagata ma fesoasoani i le foiaina o faafitauli. "
Ina ua maeʻa le fa tausaga o koleni maualalo i East Coast, sa lesitala Olsen i le polokalame o le master i le setete o Uosigitone. "O loʻo ia i latou lenei polokalama maoaʻe o le totoina o togalaʻau, ae maise lava o se polokalama lelei tele o le pateta," o lana tala lea. "Na ou laki lava e faigaluega ma tagata pei o Bob Thornton ma Larry Hiller ma nisi o sili sili pateta suʻesuʻega ma Extension tagata, ma o lena na mafua ai ona ou i totonu o pateta."
I le taimi lava e tasi, o le uso o Olsen, Brent, o se e le galue faʻatoʻaga, na filifili e amata totoina faʻatoʻaga, e aofia ai ma pateta. Na avea Brent ma mea o le guinea pig, na mafua ai ona vave iloa e Nora o le suʻesuʻe e aoga tele i tulaga sili ona lelei, ae o tulaga e seasea lelei i faʻatoaga moni i le lalolagi. "O le a ou faia se fautuaga ma na ia fai mai, 'Ua lelei, ae o le a le tupe o le a ou faatau ai na masini?'" Olsen manatuaina. "Ma, o lena poto masani fesoasoani fesoasoani tuʻu mea i vaaiga ma aʻoaʻoina aʻu vave e le o mea uma o tusi aʻoga ma alu atoatoa pei o tatou fuafuaina."
O se tasi o poloketi muamua a Olsen na feagai ma le suʻesuʻeina o lanu enaena i totonu, lea na setiina ai o ia i luga o le ala e taulaʻi i le faʻatumauina o le tulaga lelei i pateta. Mulimuli ane, na ia mauaina le lelei i le taimi o le vae mulimuli o le gaosiga taʻamilosaga mo tele pateta, o lo latou taimi lea i le teuina o kalone, lea e mafai ona sili atu ma le ono masina i nisi tulaga. O lona fiafia i le teuina na faʻateleina e le mea moni o le UI's Kimberly Research Center - o le fale o Olsen - o loʻo i ai sona fale maualuga na faʻapitoa mo le teuina o suʻesuʻega.
Ina ua fesiligia e uiga i le taua o le teuina o pateta, na taʻua e Olsen le tagata galue o Addie Waxman, o le 1,4GROUP, ae o loʻo iai nei ma le McCain Foods. “Talu ai nei na fai mai Addie Waxman, 'E tatau ona tatou tuu i se isi vaaiga. Matou te teuina lava nei pateta umi atu nai lo le latou i fafo atu o le fanua, '"Olsen fai mai. “'E faʻafefea ona matou faʻatumauina le lelei ina ia i ai matou pateta i le tausaga atoa?'”
Galuega faatino iloga
O poloketi suʻesuʻe a Olsen i le 30 tausaga ua tuanaʻi e tele ma lautele lautele, ae tasi le mea ua lauiloa lautele o ia o lona galue ma le phosphorous acid e faʻamamaina ai faʻamaʻi pe a maeʻa le seleselega.
Ua faapea mai Dr. O Olsen sa avea ma paionia i le atinaeina o le faaaogaina o oloa phosphorous acid i le teuina e pulea piniki pala, tuai blight ma siliva scurf, "fai mai Jeff Miller, o se saienitisi UI muamua o ia lea o loʻo avea Miller Research i Rupert, Idaho. "Nora na masani ona faia suʻesuʻega i le lalolagi-vasega ma Faʻaopoopoga na maua mai aoga, talafeagai pulega faʻataʻitaʻiga." O isi mea na taʻua e Olsen e faʻapea o faʻataunuʻuina o isi auala e CIPC e sosolo ai le taofiofia ma suʻesuʻega i le faʻailoaina o le tuʻimomomo.
"Sa matou galulue i (CIPC) mo le tele, tele tausaga tilotilo i le mint suauʻu, atamai poloka ma isi auala i auala e ono mafai ai ona tuʻufaʻatasia nei ma tuʻufaʻatasi e faʻaititia ai le CIPC sao," o le tala lea a Olsen. "Sa matua faafiafiaina ona sa tatau ona ou galulue faatasi ma le toatele o tagata, ma sa mafua ona sa matou taliina le tele o fesili, pe o le ai ai ni faafitauli o le faaleagaina i nisi o nei sprout-inhibitors pe i ai o le ai ai. tofo pe falai lanu lanu. Sa matou fiafia tele i lena poloketi. E tusa ma le 20 tausaga le umi o le poloketi. ”
On tuʻimomomo: "O le a avea pea lena ma mataupu i totonu o le alamanuia, ae vaʻai pe o le a le vave e mafai ai ona iloa le blackspot sasa e mafai faʻatagaina oe e faia ni fetuʻunaiga poʻo ni suiga vave e faʻaititia ai. E te le toe tau faʻatali mo le 24 itula e vaʻai lelei ai i mea o loʻo tupu i au pateta, e mafai ona e mauaina ni faʻamatalaga lelei i ni nai itula. ”
O se tagata tagata
O Olsen o se sailiga-saili i failauga i semina ma konafesi e le gata mo lona tele malamalama, ae ona o ia e aulelei foliga, uma i le tulaga o le tautala ma le faʻaaliga. O Nora o se tasi o failauga e sili ona faʻafiafiaina, ”o le saunoaga lea a Rondon. "E atamai o ia i ana suʻesuʻega gaioiga faʻapea foi ma lana tufaina atu. "E mafai ona ia suia se mea manaia i se mea e aoga ona faʻalogo iai."
E ui na faʻaleaogaina e le faʻamaʻi le tele o mea na tutupu i totonu o le tagata, ae e leʻi mou atu le manaʻoga ma le aʻafia o Olsen, ona ua avea o ia ma tagata taʻutaʻua tele mo le faʻatauaina o pateta i upega tafailagi, Lalolagi o le Potato Konekeresi 'upega tafaʻilagi, lea o ia o le tumau talimalo. "Na avea o ia ma sili punaoa o le malamalama mo growers i le atoa lalolagi ma na mafua ai ona ia sili ona sailia failauga," Fai mai Miller. “O Nora foi o se tagata lelei tele e faigaluega faʻatasi ma fealofani. O ia o se saienitisi sili ma uo. "
O Olsen e fiafia tele ma agaʻi i fafo, ae le o faʻamatalaina atoa le mafuaʻaga ua aʻafia ai o ia i le tele o faʻatasiga, gaioiga ma poloketi. Olsen manaʻo e talanoa i le tele o tagata na te mafaia ona, pe o oe o se faifaʻatoʻaga i Idaho po o se tagata suʻesuʻe i Ausetalia, na te iloa e mafai ona ia aʻoaʻoina se mea mai ia te oe. Fai mai a ia, "E i ai ni oʻu taimi masani e toeititi lava o aso uma, tusa lava pe mai i se faifaatoʻaga poʻo se paʻaga i se isi mea."
O Thornton, o se tagata suʻesuʻe lelei i lana ia lava aia, fai mai o Olsen o le tagata muamua na ia liliu i ai mo soo se mea e fai i le teuina ma faaopoopo mai o lona lautele lautele o tomai potato o se tasi sili ona lelei. "I le avea ai ma se paaga, o ia o se fiafia e galulue faatasi," o le tala lea a Thornton. “E lelei i taimi uma, naunau i taimi uma e foaʻi ma fai lana vaega, ma aumai i taimi uma ni aitia fou. O lona poto ma lona poto faʻapitoa e tulaga ese i le lalolagi. ”
Spudwoman o le Tausaga lagolago Lockwood Potato Meafaigaluega ma matua kamupani Crary Industries ofoina faʻafetai.
"Lockwood e fia faʻamalo Dr. Dr. Nora Olsen mo le filifilia e avea ma Spudwoman o le Tausaga," fai mai Dan Birrenkott, Peresetene, Crary Industries. Ua faapea mai Dr. Olsen's agavaʻa mo lenei faʻailoga e matua tele latou toeititi lava le mafaitaulia. O mea na ia ausia o se faiaʻoga, faufautua, failauga, faiaoga, tagata suesue, ma o loʻo faʻaalia foi le fesoasoani a le Spudman na o se vaega tele o lona aafiaga tele i le alualu i luma o le pisinisi pateta.
O le Nora Olsen Nelson Faila
- gāluega: Polofesa ma Faʻalautelega faʻapitoa, Kimberly Research and Extension Center, Iunivesite o Idaho
- nuu: Spokane, Uosigitone
- aiga: Tane Matt Nelson, afafine o Ruth Nelson ma Lena Nelson ma leoleo leoleo Ausetalia e toalua, Blue ma Skye. (O Olsen foi e i ai sona tama teine e igoa ia Nora, o le o loʻo faʻamoemoe e avea ma saienitisi.)
- A'oa'oga: Ph.D. ma le tikeri tikeri mai le Iunivesite o le Setete o Uosigitone; tikeri o le tagata malaga mai Connecticut College
- Faalapotopotoga: Olsen o se sui o le Potato Association o Amerika (PAA) ma sa tautua i lana komiti faʻatonu. O ia o le tamaitai muamua na tautua o le Peresetene o le PAA i le 2013. E le gata i lea, o Olsen e galulue vavalalata ma le World Potato Congress, Idaho Potato Conference ma sa galue i le Idaho Zebra Chip Advisory Committee, Bacterial Ring Rot Task Force ma le tele o isi pateta- poʻo faʻatoaga -fautuaina faʻalapotopotoga. Na manumalo o ia i le tele o faʻailoga, e aofia ai le PAA's Outterior Extension Project Award i le 2013, University of Idaho's Excellence in Outreach & Extension Award i le 2011-12 ma mauaina faʻapitoa faʻapitoa mai le Idaho Potato Commission i le 2005.
- mea e fiafia i: "O aʻu maile, togalaau, savaliga sopo, faaseʻe ma fiafia i le tele o Idaho i fafo."
- Auala e sili ona fiafia e 'ai ai pateta: "E moni ou te fiafia ia latou i soo se ituaiga, ae afai e tatau ona ou fai atu se auala se tasi, ou te fai atu na vela ona o se ode moni lava i le poto masani pateta. E mafai ona e tipi pe 'otiʻoti i soʻo se foliga poʻo se itu e fai ai falai, tina, chips poʻo se a lava, ae o loʻo tunuina lava i le tutusa ”