O le poloketi e le o se taimi muamua lea ua taumafai ai Saina e faʻasaʻo le vai i Xinjiang ma toe faʻafeiloaʻi le toʻatele o tagata Saina na malaga mai i Xinjiang i saute.
O le poloketi e faʻamoemoe e tatala nofoaga toafa mo atinaʻe, ae fai mai tagata atamamai e mafai ona faʻaitiitia ai le faitau aofaʻi o Uyghur.
O se galuega faalilolilo e 500-kilomita le umi o le vai vai o loʻo fausia e Saina e faʻafefe ai le kiona mai le Altay Mountains i nofoaga tuufua i totonu o le itulagi o Xinjiang ua faʻatupuina ai se faʻafitauli tele-o-le-lelei. O lo'o fa'aauau pea ona fa'ao'o atu e le au faigaluega le tafe mai o vai o le eleele ua fa'agesegese ai le fausiaina i se totolo. E faavae i se vaega i le 2,000 tausaga le matua karez (lelei) faiga na mamanuina e Uyghurs i Turpan (i le gagana Saina, Tulufan), Saina na amata fausia le 514-kilomita-umi (320-maila-le-le) galuega i tausaga ua mavae i le mea ua lipotia mai o le alavai vai i lalo o le eleele sili ona umi i le lalolagi.
O le poloketi e aofia ai alavai loloto e tolu, o le umi o ia o le 280-kilomita le umi (174-maila-le-umi) Kashuang Tunnel - e faaluaina le umi o le Delaware Aqueduct, o le ala autu e sau ai le vai i Niu Ioka. E ui i le telē o le poloketi, ae e leʻi lipotia mai e le au faʻasalalau aloaʻia a Saina le fesoʻotaʻiga o vai, lea ua tulaʻi mai ai le tele o faʻamatalaga e uiga i le faʻamoemoega o le a iʻu ai le laina vai, aemaise o le fausiaina i se taimi o faʻamaumauga lelei. sauaga faasaga i Uyghur Muslims o loʻo nonofo i le eria.
O nai faʻamatalaga muamua na faʻaalia i se lipoti faʻasaienisi a Deng Mingjiang, o se Saina aʻoaʻoga i le Chinese Academy of Engineering, ma ana uo ia Fepuari 2018. O se lipoti lona lua na ia tusia mo le tusitala Saina suʻesuʻeina Tunnel Construction ia Novema 2021 na talanoaina ai le geological. faʻafitauli o loʻo feagai ma inisinia. "O le maualuga o le vai o le eleele na taʻitaʻia pea i lologa ma i ai ni aʻafiaga leaga i luga o fuafuaga faufale," e tusa ai ma tusitala o le pepa talu ai nei na lomia i le Journal of Tunnel Construction.
Ua lavea tagata faigaluega i vaitafe malolosi, ua faamalosia ai i latou e sosola ese mai le nofoaga. O le faʻafitauli o loʻo i ai se aafiaga ogaoga i le fausiaina, e tusa ai ma le lipoti a le Tunnel Construction. O le fua faatatau o le eliina o alavai ua paʻu i le 200 mita (656 futu) i le masina, o le afa o le fua faatatau i itulagi matutu e pei o le Xinjiang, o loʻo taʻua i le tala o talaaga. E tusa ma le 60 pasene o le poloketi ua maeʻa ia Iuni 2021, faʻatasi ai ma le au atamamai e talitonu o lologa faifai pea e ono mafua ai le tuai tele o le fausiaina.
Ua taumafai nei le au inisinia a Saina e foia le faafitauli. I se tasi o taumafaiga, na latou fausia ai se mafuiʻe i totonu o le alavai e vaʻai ai le tafe o le vai i luga o la latou auala eliina ina ia saunia ai mo lologa, o le tala lea a le lipoti. I le faaopoopo atu i faafitauli e mafua mai i tulaga faigata o le eleele, o le afa o le fuafuaina o auala o le poloketi, lea na faavae i luga o suʻesuʻega faʻafanua, ua aliali mai e le saʻo, e tusa ai ma le lipoti.
'Suia le paleni fa'atagata'
O le galuega o le alavai o loʻo taumafai e faʻafefe vai mai le maualuga o le Vaitafe o Irtysh, o le puna o le kiona mai le Altay Mountains i Saina i le toafa o le itu i matu o Xinjiang. E le'o iloa tonu le pito tonu. O le vaitafe o se alavai faavaomalo lea e tafe atu i Xinjiang, Kazakhstan ma Rusia i le Sami Arctic. O le vaitafe - o le vaitafe lona lua-tele tele i le Xinjiang - e fafagaina e tusa ma le 11 piliona kupita mita (388.5 piliona kupita futu) o le kiona i le tausaga, e tusa ai ma le malo o Saina.
A'o vaavaai inisinia e toe fa'afo'i le galuega, o le to'atele o tagata o le lalolagi o lo'o taumanatunatu po'o le a le fa'amoemoe sili o le malo o Saina i le fausiaina muamua. Sean Roberts, faatonu o le polokalame International Development Studies i George Washington University ma le tusitala o le tusi Le Taua i Uyghurs: Faʻasalaga Faʻalotoifale a Saina e faasaga i se Laʻititi Mosalemi, na taʻu atu i le RFA ia Tesema o le poloketi e mafai ona fesoasoani e siitia le faitau aofaʻi o Xinjiang o Han Saina, o le atunuʻu o le tele o ituaiga faʻalapotopotoga, e fai ma faʻatusatusaga ia Uyghurs.
"Matou te iloa o le malo o Saina e matua fiafia lava e suia le paleni faʻa-tagata i le itulagi o Uyghur e fiafia i le Han Chinese, ma o se tasi o faʻafitauli na mafua ai ona o le manaʻomia o le siitia ese o Uyghurs, Kazakhs ma isi mai le itulagi ona o le le siosiomaga [o iina],” o lana tala lea. "E le mafai ona na o le aumaia o le tele o tagata i totonu o le itulagi, ma e tele lava ona o le natura matutu o le itulagi," o le tala lea a Roberts. "O lea la, afai latou te manuia i le faʻasusuina o lenei nofoaga i le tele o vai, e mafai ona faʻalauteleina le gafatia o le faitau aofaʻi o le itulagi."
O le poloketi foi e iai le avanoa e suia ai le faitau aofaʻi o Xinjiang mo tausaga a sau, o lana tala lea. “E mafai ona taitai atu ai i le toatele o le au Han e mafai ona nofoia le itulagi ma lofituina ai na Uyghurs o loo nonofo pea i le itulagi, ina ia mafai ai ona faatelevaveina le aveesea o Uyghurs ma isi tagata moni o lenei itulagi [mai] lo latou sootaga i lenei fanua faapitoa. ,” o le faaopoopo mai lea a Roberts.
O loʻo vaʻaia e le malo o Saina le maualalo o le faitau aofaʻi o Han Saina, i le taimi nei e 8 pasene i le itu i saute o Xinjiang, o se popolega mo le saogalemu, e tusa ai ma le lipoti o Aukuso 2021 i luga o le fuafuaga o le faitau aofaʻi o tagata i Beijing i le itu i saute o Xinjiang e le tagata suʻesuʻe Siamani Adrian Zenz.
Faatoaga, alamanuia, maina
Stanley Toops, o se suʻesuʻega faʻaleaganuʻu i le Iunivesite o Miami i Ohaio, o ana suʻesuʻega e taulaʻi i le Xinjiang Uyghur Autonomous Region, fai mai o le tele o vai e mafai foi ona avea ma meafaigaluega tau tamaoaiga. “Atonu o lo’o manana’o e fai fa’ato’aga po’o alamanuia, po’o nisi maina pe o iai fo’i minerale. Ona, latou [le] mana'omia le vai e faalautele ai le nofoaga. Ae o le taimi nei, o le vaega lea o se toafa matutu, e leai se vai.”
O se vaega o le fiafia i fafo i le poloketi ona o le mea moni o loʻo fausia i le taimi na faʻasalaina ai e atunuu i Sisifo, Malo Aufaatasi ma vaega o aia tatau a tagata Saina ona o lana faʻasalalauga tele na amata i le itulagi i le 2017 lea na vaʻaia ai se e tusa ma le 1.8 miliona le tele o Muslim Uyghurs ma isi tagata Turkic na taofia i totonu o tolauapiga.
O molimau fa'atuatuaina ma fa'amaumauga lelei fa'amaumauina o lo'o fa'asino atu ai fo'i i isi fa'asā tatau o lo'o a'afia ai Uyghur, e aofia ai faiga fa'alavelave mata'ituina, fa'asauāina o lo'o taofia, fa'amama fa'amalosi fafine Uyghur, fa'aogaina o tagata Uyghur faigaluega fa'amalosi, ma le fa'aliliuina atu o Han Saina i le itulagi. O le poloketi e le o se taimi muamua lea ua taumafai ai Saina e faʻasaʻo le vai i Xinjiang ma toe faʻafeiloaʻi le toʻatele o tagata Saina na malaga mai i Xinjiang i saute. I se galuega muamua, na fuafua tagata suʻesuʻe Saina e fausia se alavai e 1,000-kilomita e faʻafefe ai vai mai le Vaitafe o Yarlung Tsangpo i le Tibetan Plateau i le Tarim Basin.