I le lima sefulu tausaga ua tuanaʻi, o le gaosiaina o pateta i Initia ua faʻatupulaia pea mai le lata i le 8.3 miliona tone i le 1980 i le 48.6 miliona tone i le 2017, o se faʻaopoopoga e sili atu i le 500 pasene.
Initia o le lona lua sili ona tele gaosi ma tagata faʻatau pateta i le lalolagi. I totonu o le lima sefulu tausaga ua tuanaʻi, o loʻo gaosia pea le faʻatupuina o pateta mai le 8.3 miliona tone i le 1980 i le 48.6 miliona tone i le 2017, o se faʻaopoopoga e sili atu i le 500 pasene.
I le sefulu tausaga ua tuanaʻi, o le gaosiga ua faʻateleina sili atu nai lo le 60 pasene ma uma eria ma fua faʻatuputeleina i le siʻitia. O le aofaʻi o fua o pateta a le atunuʻu i le 2017 e tusa ma le 24 tone i le hectare. Peitaʻi, e tele fesuiaiga o fua o faʻatoaga i totonu o Initia, e amata mai i le 31.5 tone i le hectare i Gujarat e oʻo atu i le 10 tone i le hectare i Assam. Faʻatasi ai ma eseesega taofiofia mo fua tuputupu aʻe, o le faʻatapulaʻa mauaina o le lelei fatu mea ua manatu o le sili taua vaega mo maualalo fua fua i setete setete. O le taugata o tau o fatu (Rs. 60,000-75,000 i le hectare), lea e 40-50 pasene le aofaʻi o le tau o oloa gaosi, na avea ma se puipuiga tele mo le aufaifaatoʻaga faifaʻatoʻaga e galulue i le tele o nei setete.
I Initia, o pateta fatu e gaosia i Punjab e faʻaaogaina ai fatu togafiti metotia ma aeroponic tekonolosi ma aveina atu i le 2,000 km i pateta setete faʻatulagaina o sasaʻe ma saute o Initia. O le maualuga o le tau o felauaiga o loʻo tauʻavea e le aufaifaatoaga matitiva o loʻo totogiina foi le tau o fatu. O le mea e sili ai ona leaga, o le tau maualuga e le mautinoa ai le maualuga o le tulaga, ma ua faʻafaigata ai i le aufaifaatoʻaga laʻititi ma faʻatauvaʻa ona faʻaalu se aofaʻi tele i fatu faʻatau o loʻo maua ai le toeititi afa o le aofaʻi o tau o gaosiga. O le salalau o aeroponic tekonolosi ua faʻatapulaʻaina i Punjab ona o lona maualuga tupe mama manaʻomia ma umi vaitaimi faʻamalosi tino latalata i le fa tausaga. ae le i sau se toe foʻi mai i totonu.
Afai o se tekonolosi taugofie e mafai ona faʻaavanoaina e maua ai fatu pateta i le taugofie tau o nei sasaʻe ma saute setete maua ai tele gafatia e faʻateleina pateta gaosia e ala i le faʻaleleia o gaosiga ma tuʻuina i lalo tau o gaosiga. O le eleele ma le siosiomaga i le tele o vaega o le itu i sasaʻe ma saute e talafeagai mo le totoina o pateta fatu i rabi vaitau (Oketopa-Mati) ma i nisi eria pei o Hassan i Karnataka ma Koraput i Odisha e mafai ona tupu i kharif vaitau (Iulai-Oketopa) foi. Faʻapitoa lava, o le itu i matu sasaʻe e mafai ona avea ma pateta fatu hub sapalaiina fatu i West Bengal, Odisha ma Bihar.
Apika Uiga tipi
Apical rooting tipiina mafai ona avea ma tali i Initia ua leva umi toto pateta faafitauli e ala i le tufatufaina o fatu fatu ma aumai latalata i fusipaʻu gaosi. O le tipiina o apical e ese mai i le aeroponic fatu gaosia faiga. Uma aeroponics ma apical tipi aofia aofia ai aganuu plantlets. I totonu o le malae vaʻalele, o loʻo faʻaaogaina ai tamaʻi aganuu e fausia ai tamaʻi tubers o loʻo faʻaaoga ai tekonolosi tetele i totonu o fale vaʻaia, ae o tipi lelei o loʻo avea ma totoga o loʻo avea ma tina toto i totonu o potu o coco mo le gaosia o tipi.
I le ono vaiaso, e mafai ona faʻateleina se tasi tina toto ina ia maua ai ni laʻau se 8 (Ata 1) ma o le numera e ova atu i le 15 i le 12 vaiaso. O nei tipi e totoina i luga o le fatu moega ma a mauaʻa uma, ona siitia atu lea i fale upega po o avanoa matala mo le gaosia o tamaʻi tubers poʻo tubers fatu. O lenei tekonolosi taugofie na faia i Vietnam mo le tele o tausaga.
Potato Vegetable & Flower Research Center (PVFC) i Dalat, Vietnam o se taʻimua i apical rooted tipi mo le gaosia o tubers laiti ma fatu tubers. I lenei nofoaga, o loʻo faʻatauina atu aa tipiina i fatu faʻatoʻaga i fata ma aveina atu i le fanua i uila afi ma tamaʻi loli mo le faʻatupuina o tubers fatu i fale upega po o fanua tatala (Ata 2).
E mafai foi ona felauaʻi tipi i atigipusa fugalaʻau i 3-4 faaputuga ma se laupepa palasitika mama i le va o faaputuga e pei ona atiaʻe e saienitisi o le CIP (International Potato Center) i Aferika. O nei tubers fatu e faʻateleina ma faʻatau atu i le au faifaatoʻaga pei o fatu pateta. O nisi faifaatoaga e oʻo lava i latou faʻaaogaina fualaʻauʻaina mo le gaosia o tubers i le fanua tatala. E i ai foi faifaatoʻaga i Vietnam ua latou faʻatuina tamaʻi laʻititi aganuu fale, fale pupuni mo tina laʻau ma tipi ma mulimuli ane upega upega mo le faʻaliliuina o aʻa tipiina mo tamai gaosiga tuber. O le Ata 3 o loʻo faʻaalia mai ai le gaosiaina o le fatu pateta e gaosia mai ia Mrs. Luong Thi Thu Lan's i Dalat, Vietnam o loʻo faʻatautaia lea nofoaga mo le tele o tausaga.
Faʻavae i luga o matou pito i tua o le teutusi faʻatulagaina, o se aʻa tipiina aisa e foliga mai e tau i le Rs tasi pe o lalo ifo, ma 25,000-35,000 tipi e manaʻomia i le eka. Taʻitasi tipiina mafai gaosia 7-10 tubers ma nisi taimi sili atu lea e faʻateleina 2-3 taimi ae le i faʻatau atu i faifaʻatoʻaga o fatu.
Faʻataʻitaʻiga ma le faʻalauteleina o Apical Rooted Cuttings
O loʻo matou faʻatutuina se fale tipi lelei apalai i Bengaluru i le galulue faʻatasi ma le Iunivesite o Hortikultura Saienisi (UHS) i totonu o latou Bengaluru lotoa. O le a aofia ai ma nofoaga o tu ma aganuu o le a aofia ai ma le 20,000 in-vitro laau o ituaiga taʻatele, 500 sikuea mita-faʻatonutonu-o le vevela fale e fausia ai sili atu ma le 100,000 tipiina i le vaitau ma 10 iunite o fale le tumau le upega ma taʻitasi 0.25 eka e maua ai fatu tubers mai tipi mo nisi faʻatele i le fanua matala.
E le pei o Dalat o loʻo totoina ai tipi i fanua matala e pei o le tau o loʻo tele na maua mai ai ma le laʻititi ifo le avega o ata, matou te fuafuaina e totoina i latou i totonu o fale le tumau e ofi ai le lotoifale o Bengaluru ma Hassan. I nisi vaega o Initia, e mafai ona mafai ona totō nei tipi i fanua matala e pei o Dalat. E faʻapena foi, o se fale o loʻo fausiaina i le Iunivesite o Hassan nofoaga faʻapitoa suʻesuʻega. Matou te fuafua e faʻatuina ni tele o ia nofoaga i Koraput, Odisha, Central Potato Research Institute (CPRI) Shillong nofoaga faʻapitoa suʻesuʻe.
Faʻamoemoeina i le faʻatupeina o loʻo avanoa, matou te fuafua e faʻatuina fale i Assam ma Jharkhand. O nei nofoaga uma o le a faʻaaogaina e fai ma faʻataʻitaʻiga i le aufaifaʻatoʻaga alualu i luma ma faʻifaʻatoʻaga kulupu faʻatasi ai ma le maliega faʻatasi ai ma le faʻataunuʻuina o pisinisi fuafuaga mo latou e aveina fualaʻau toto gaosi faʻaaogaina lenei tekonolosi. O loʻo matou fuafua foʻi e faʻaaoga le Laʻau Faifaʻatoʻaga Laʻitiiti (SFLF) faʻavae (na lolomiina muamua https://indianexpress.com/article/india/agricultural-economics-how-doubling-of-farmers-income-is-possible-even-with-small-landholdings-5428084/), e tuʻufaʻatasia vaega o tamaʻi faʻifaʻatoʻaga e faʻatasia le faia o fatu pateta e faʻaaoga ai lenei tekonolosi.
(Samarendu Mohanty o le Asia Regional Director, ma Sampriti Baruah, o tagata tomai faapitoa i faiga o taumafa, i le International Potato Center, Vietnam)