O loʻo faʻalauteleina le gaosiga o pateta i itu uma o Aferika ma Asia. 368 miliona tone o pateta na seleseleina i le lalolagi atoa i le 2019, talu ai o tagata mai Vietnam i Kenya, le Peruvian Andes i Rwanda na gaosia le tele o ituaiga o fualaʻau fualaʻau, fesoasoani i le fafagaina o le tusa ma le 1.3 piliona tagata na faʻamoemoeina ia latou o meaai autu.
O loʻo galulue tagata suʻesuʻe e faʻatupu ni ituaiga o pateta poto e sili atu ona teteʻe i faʻamaʻi ma suiga o le tau, e aofia ai le vevela ma le lāmala, ma ose mea lea e mafai ona faʻatupuina ai se lumanaʻi manuia mo faifaatoʻaga Aferika o loʻo tauivi pea ina ia maua ni fatu lelei.
Na taʻua talu ai nei e Thiago Mendes, o se faʻatoʻaga pateta i totonu o Kenya ma le Potato Center faʻavaomalo (CIP), lea o loʻo avea ma ofisa tutoʻatasi i Lima, e tele atu ituaiga malolosi o loʻo atinaʻeina e ala i ituaiga eseese o ituaiga.
O le poloketi a le Crop Wild Relatives (CWR), o se poloketi e 10 tausaga, o loʻo taʻitaʻia e le Crop Trust e aoina mai ituaiga taua o meaola o le vao, faʻamautinoa le faʻasao mo se taimi umi, ma faʻafaigofie le latou faʻaaogaina i le faʻatupuina o faʻatoʻaga fou.
Na ia taʻua o le tele o laʻau e maua, e iai lona teteʻe ile faʻamaʻi ole tuai o le mala.
Rwanda o le sub-Saharan Aferika o le lona tolu sili ona tele o faia pateta, lea e faʻavaeina le saogalemu o taumafa a le atunuʻu, ma le taumafaina i le tausaga o le 125 kilokalama i le tagata. O isi kamupani autu a Aferika e aofia ai Nigeria, Kenya, Uganda, Angola ma Etiopia.